Zapraszamy do zapoznania się z programem 10. Warsztatów „Biblioteki cyfrowe” dostępnym pod adresem http://dl.psnc.pl/x-warsztaty-biblioteki-cyfrowe/. Warsztaty odbędą się w dniach 9-10 kwietnia 2015 r. w Poznaniu.
Archiwa tagu: dLibra
Zapowiedź X Warsztatów „Biblioteki cyfrowe”
W marcu 2015 planujemy zorganizowanie w Poznaniu X Warsztatów „Biblioteki Cyfrowe”. Tematyka warsztatów obejmowała będzie m.in.:
- Prezentacja oprogramowania dLibra 6.0
- Prezentacja nowej wersji portalu Federacji Bibliotek Cyfrowych
- Prezentacja pakietu „dLibra Repozytorium” – systemu dedykowanego dla repozytoriów instytucjonalnych
- Dyskusja na temat formatów obiektów w bibliotekach cyfrowych w kontekście jakości danych i dostępności dla użytkowników końcowych
- Dyskusja na temat rozwiązań dla małych instytucji kultury – platformy chmurowe na przykładzie LoCloud.pl, rola regionalnych bibliotek cyfrowych
Szczegółowe informacje o programie i terminie warsztatów będą podane na tej stronie w terminie późniejszym. Wszystkie osoby zainteresowane zaangażowaniem się w kształt programu warsztatów prosimy o kontakt.
Akredytacja profesjonalna SBP przyznana szkoleniom PCSS
Akredytacja Profesjonalna Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich to ocena programów edukacyjnych kierowanych do bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej, dokonana przez niezależnych ekspertów wskazanych przez SBP. Inspiracją są doświadczenia i rozwiązania stosowane przez cieszące się uznaniem anglosaskie organizacje branżowe (np. ALA, ALIA, CILIP). Na stronie dotyczącej akredytacji możemy znaleźć informację o tym, że ubiegać się o nią mogą biblioteki, uczelnie wyższe, placówki kształcenia ustawicznego i firmy szkoleniowe. System ocen i standardy opracowane przez SBP odnoszą się do krótkich form edukacyjnych określanych ogólnym terminem „usługa szkoleniowa” takich jak np. staż, kurs dokształcający, seminarium itd.
PCSS znany jest z inicjatyw których celem jest promowanie wiedzy w dziedzinie bibliotek cyfrowych. Przykładem takich działań są odbywające od 2004 warsztaty „Biblioteki Cyfrowe”. Oprócz wspomnianych warsztatów, PCSS realizuje również szkolenia dla użytkowników oprogramowania dLibra oraz udostępnia kursy e-learningowe „Cyfrowe repozytoria dla małych instytucji kultury” i „Współpraca z Europeaną„. Do procesu akredytacyjnego zgłoszone zostały wspomniane trzy usługi szkoleniowe. W dniu 4. lipca bieżącego roku odbyło się posiedzenie Komisji Akredytacji Profesjonalnej SBP pod przewodnictwem Ewy Kobierskiej – Maciuszko. W czasie obrad rozpatrzono przygotowane przez ekspertów SBP raporty z oceny zgłoszonych usług szkoleniowych starających się o taką akredytację. Z ogromną przyjemnością informujemy, że wszystkie 3 usługi uzyskały akredytacje, co wiąże się również z otrzymaniem ważnego przez trzy lata certyfikatu potwierdzającego wysoką jakość usług.
Digitlab
Digitlab to specjalnie przystosowany system operacyjny oparty o Linux Ubuntu. Głównym celem jego powstania było stworzenie przy użyciu darmowych i ogólnodostępnych narzędzi kompletnego systemu, który może zostać wykorzystany w procesie cyfryzacji zbiorów. System został oparty na dystrybucji Ubuntu w wersji 12.04 LTS, a przygotowany za pomocą programu Remastersys. Można go pobrać w formie obrazu ISO i wypróbować go nagrywając na pendrive lub płytę DVD bez konieczności instalacji na komputerze.
Digitlab jest jednym z rezultatów prac w ramach projektu ACCESS IT Plus. 
Wśród zainstalowanych programów znajdują się między innymi: ScanTailor (narzędzie umożliwiające obróbkę wyników skanowania), gscan2pdf (obsługa skanera, tworzenie PDF/DjVu ze wsparciem dla Tesseracta), magicktiler (narzędzie umozliwiające tworzenie obrazów Zoomify), silnik OCR Tesseract z zainstalowanym wsparciem dla języka polskiego, niemieckich czcionek gotyckich i wiele innych. Oprócz wspomnianych wyżej programów narzędziowych użytkownicy znajdą tam również trzy przykładowe biblioteki cyfrowe, stworzone w oparciu o oprogramowanie DSpace, GreenStone i dLibra. Pełna lista oprogramowania zainstalowanego w systemie Digitlab opublikowana została tutaj.
W celu wypróbowania możliwości systemu Digitlab niezbędne jest użycie nośnika o pojemności co najmniej 4GB oraz oprogramowanie takie jak Ubuntu Startup Disk Creator (Linux) lub Universal USB Installer (Windows) lub inne narzędzie umożliwiające stworzenie boot’owalnego nośnika z obrazu ISO. W obu tych programach oprócz nagrania obrazu systemu można utworzyć przestrzeń dyskową w której zapisywane będą wszystkie zmiany wprowadzane przez użytkownika gdy system uruchomiony będzie z pendrive’a. Przy tworzeniu tej przestrzeni należy pamiętać o tym, że im większy rozmiar tej przestrzeni tym czas startowania systemu z pendrive’a jest (dużo) dłuższy. Oprócz uruchamiania z pendrive’a, Digitlab można również zainstalować na komputerze i wykorzystywać go w pracy jako podstawowy system operacyjny.
Domyślnym językiem systemu jest język angielski. Dodatkowo zainstalowano języki chorwacki, serbski, grecki, albański, turecki oraz polski. Wszystkie aplikacje, które nie zostały zainstalowane z paczek systemowych umieszczone zostały w katalogu /usr/apps/. System z powodzeniem może być wykorzystywany podczas szkoleń jak i codziennej pracy. Obraz ISO pobrać można klikając tutaj.
Grafika, która jest ilustracją dla tego wpisu pochodzi z czasopisma Missye Katolickie z 1882 dostępnego w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej.
Instalacja i użycie wtyczki DjVu
Format DjVu to najpopularniejszy obecnie sposób udostępniania publikacji w polskich bibliotekach cyfrowych. Daje on kilka ciekawych możliwości, przez które uważany jest za poważnego konkurenta plików PDF. Główną wadą tego formatu jest to, że do odczytu wymagane jest specjalne oprogramowanie – format ten nie jest wspierany domyślnie przez najpopularniejsze systemy operacyjne. Aby ułatwić instalację programu umożliwiającego przeglądanie publikacji w formacie DjVu przygotowaliśmy krótki materiał wideo pokazujący jak można to zrobić. Wszystkich, którzy mają problemy z wykorzystaniem DjVu zachęcamy do zapoznania się z tym materiałem oraz z innymi filmami instruktażowymi dla użytkowników Aplikacji Czytelnika systemu dLibra.
Warsztaty „Cyfryzacja w instytucjach kultury i jednostkach samorządu terytorialnego”
Pod koniec kwietnia we Wrocławiu odbyły się warsztaty zatytułowane „Cyfryzacja w instytucjach kultury i jednostkach samorządu terytorialnego” zorganizowane przez serwis Digitalizacja.pl oraz Wrocławski Zakład Aktywności Zawodowej. W ramach tych warsztatów swoje wystąpienia mieli również Tomasz Parkoła oraz Adam Dudczak z PCSS. Zaprezentowali oni zestaw oprogramowania dLibra/dMuseion/dArceo/dLab wspierający instytucje kultury w digitalizacji i udostępnianiu zbiorów on-line oraz kursy e-learningowe na temat digitalizacji i budowania bibliotek cyfrowych przeznaczone dla pracowników małych instytucji kultury dostępne w portalu FBC.
Osoby zainteresowane przebiegiem warsztatów zachęcamy do zapoznania się ze sprawozdaniem opublikowanym w najnowszym numerze biuletynu EBIB.
Dziedzictwo narodowe w formie cyfrowej w polskich bibliotekach cyfrowych
Zachęcamy do obejrzenia materiału filmowego na temat dziedzictwa kulturowego w formie cyfrowej, przygotowanego przez zespół PLATON TV.
Jakie oprogramowanie do budowy bibliotek cyfrowych jest wykorzystywane w Polsce?
Liczba bibliotek cyfrowych zarejestrowanych w Bazie Bibliotek Cyfrowych FBC przekroczyła niedawno 80, a jeżeli dynamika wzrostu utrzyma się, to do końca roku liczba ta może sięgnąć nawet 100. W związku z tym postanowiliśmy przygotować podstawową analizę dotyczącą oprogramowania, jakie jest wykorzystywane w Polsce do budowy bibliotek cyfrowych.
Jako podstawowe dane potraktowaliśmy zawartość wspomnianej Bazy Bibliotek Cyfrowych FBC (stan z dnia 22.08.2011 r.). Z tych danych przed rozpoczęciem analiz usunięta została Polska Biblioteka Internetowa (32 071 obiektów), powstała jako projekt ministerialny z dedykowanym finansowaniem, aktywny w latach 2002-2007. Biblioteka ta była utworzona w sposób zdecydowanie odmienny od innych bibliotek cyfrowych przyłączonych do FBC, a szanse na powtórzenie takiego projektu są obecnie bardzo nikłe. Dodatkowo przy analizie liczby obiektów cyfrowych nie uwzględniono danych z serwisów „Ziemiańska Biblioteka Cyfrowa” oraz „Teledetekcja Środowiska„, gdyż wykorzystywane w nich oprogramowanie nie pozwala obecnie na określenie łącznej liczby obiektów.
Poniższa tabela zawiera zestawienie wykorzystywanych systemów (w kolejności alfabetycznej) wraz z listą serwisów wykorzystujących poszczególne systemy (w kolejności odpowiadającej liczbie udostępnianych obiektów).
| Nazwa systemu / Lista instalacji | Liczba publikacji |
| dLibra | 697 683 |
| Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa | 138 668 |
| e-biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego | 78 000 |
| Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa | 63 747 |
| Małopolska Biblioteka Cyfrowa | 59 745 |
| Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa | 44 743 |
| Cyfrowa Biblioteka Narodowa | 31 008 |
| Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego | 27 573 |
| Śląska Biblioteka Cyfrowa | 27 148 |
| Elbląska Biblioteka Cyfrowa | 25 567 |
| Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa | 21 098 |
| Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl | 20 079 |
| Biblioteka Cyfrowa – Regionalia Ziemi Łódzkiej | 17 972 |
| Bałtycka Biblioteka Cyfrowa | 12 884 |
| Pomorska Biblioteka Cyfrowa | 12 446 |
| Podlaska Biblioteka Cyfrowa | 12 289 |
| Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa | 11 835 |
| Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa | 8 905 |
| Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa | 8 583 |
| Wejherowska Biblioteka Cyfrowa | 6 041 |
| Radomska Biblioteka Cyfrowa | 5 594 |
| Cyfrowy Dolny Śląsk | 5 209 |
| Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa | 5 158 |
| Chełmska Biblioteka Cyfrowa | 4 859 |
| Biblioteka Cyfrowa Polskiego Instytutu Antropologii | 4 538 |
| Biblioteka Cyfrowa Ośrodka KARTA | 3 816 |
| Biblioteka Cyfrowa UMCS | 3 229 |
| Biblioteka Cyfrowa Politechniki Łódzkiej | 2 867 |
| Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa | 2 754 |
| Internetowa Biblioteka Wzornictwa | 2 554 |
| Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej | 2 420 |
| Pedagogiczna Biblioteka Cyfrowa | 2 094 |
| Krośnieńska Biblioteka Cyfrowa | 1 970 |
| Iławska Biblioteka Cyfrowa | 1 952 |
| Bialska Biblioteka Cyfrowa | 1 867 |
| Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego | 1 679 |
| Nowohucka Biblioteka Cyfrowa | 1 674 |
| Gdańska Biblioteka Cyfrowa | 1 662 |
| Opolska Biblioteka Cyfrowa | 1 623 |
| Morska Biblioteka Cyfrowa | 1 481 |
| Cyfrowe archiwum KK NSZZ Solidarność | 1 357 |
| Cyfrowa Ziemia Sieradzka | 1 249 |
| Biblioteka Cyfrowa Politechniki Śląskiej | 1 165 |
| Księgozbiór Wirtualny Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES | 1 033 |
| Biblioteka Cyfrowa Instytutu Łączności | 847 |
| Sanocka Biblioteka Cyfrowa | 736 |
| Rolnicza Biblioteka Cyfrowa | 640 |
| Biblioteka Cyfrowa Politechniki Lubelskiej | 506 |
| Tarnowska Biblioteka Cyfrowa | 447 |
| Repozytorium Cyfrowe Poloników | 407 |
| Bibliologiczna Biblioteka Cyfrowa | 337 |
| Czytelnia Wirtualna Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II | 253 |
| Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego | 236 |
| Publiczne Archiwum Cyfrowe Agnieszki Osieckiej | 231 |
| Biblioteka Cyfrowa Fundacji Ormiańskiej KZKO | 214 |
| Biblioteka Cyfrowa ORE | 193 |
| Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych | 183 |
| Cyfrowa Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu | 122 |
| Armarium. dominikańska biblioteka cyfrowa | 88 |
| Kolbuszowska Biblioteka Cyfrowa | 74 |
| Biblioteka Cyfrowa Politechniki Koszalińskiej | 30 |
| Biblioteka Cyfrowa Zachodniopomorskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli | 4 |
| dMuseion | 1 227 |
| Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie | 1 227 |
| DSpace | 1 535 |
| Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza | 884 |
| Repozytorium Politechniki Łódzkiej CYRENA | 647 |
| Biblioteka Cyfrowa Książnicy Stargardzkiej | 4 |
| EPrints | 1 946 |
| Cyfrowa Biblioteka Druków Ulotnych Polskich i Polski Dotyczących z XVI, XVII i XVIII Wieku | 1 403 |
| Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie | 298 |
| Computer Science Journal | 95 |
| Repozytorium Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk | 80 |
| Biblioteka Cyfrowa Katedry Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego | 70 |
| Greenstone | 24 |
| Baza Rozpraw Doktorskich Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach | 24 |
| Oprogramowanie własne | 6 119 |
| Wirtualne Archiwum Polskich Ormian | 2 793 |
| Biblioteka Cyfrowa Politechniki Krakowskiej | 2 693 |
| Czytelnia kwartalnika „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza” | 248 |
| Biblioteka Cyfrowa Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego | 180 |
| ICM – DIR – Zasoby Polskie | 121 |
| Otwórz książkę | 84 |
| Ziemiańska Biblioteka Cyfrowa | ? |
| Teledetekcja Środowiska | ? |
| VTLS Virtua | 9 282 |
| Akademicka Biblioteka Cyfrowa KRAKÓW | 9 282 |
| WordPress | 9 |
| Biblioteka Humanistyczna | 9 |
| Razem: | 717 825 |
Kolejna tabela zawiera zestawienie liczby publicznie dostępnych wdrożeń poszczególnych systemów do budowy bibliotek cyfrowych oraz łącznej liczby publikacji w bibliotekach opartych na tych systemach.
| Nazwa systemu | Liczba instalacji | Udział % wg liczby instalacji | Łączna liczba publikacji | Udział % wg łącznej liczby publikacji |
|---|---|---|---|---|
| dLibra | 61 | 75,31% | 697 683 | 97,19% |
| Oprogramowanie własne | 8 | 9,88% | 6 119 | 0,85% |
| EPrints | 5 | 6,17% | 1 946 | 0,27% |
| DSpace | 3 | 3,70% | 1 535 | 0,21% |
| WordPress | 1 | 1,23% | 10 | 0,00% |
| VTLS Virtua | 1 | 1,23% | 9 282 | 1,29% |
| Greenstone | 1 | 1,23% | 24 | 0,00% |
| dMuseion | 1 | 1,23% | 1 227 | 0,17% |
| Razem: | 81 | — | 717 826 | — |
Ostatnie zestawienie pokazuje, jak obecnie kształtuje się rozmiar bibliotek cyfrowych opartych na poszczególnych systemach:
| Nazwa systemu | Liczba instalacji | Rozmiar najmniejszej instalacji | Średni rozmiar instalacji | Rozmiar największej instalacji |
| dLibra | 61 | 4 | 11 437 | 138 668 |
| Oprogramowanie własne | 8 | 84 | 1 020 | 2 793 |
| EPrints | 5 | 70 | 389 | 1 403 |
| DSpace | 3 | 4 | 512 | 884 |
| — Poniżej znajdują się systemy z pojedynczym wdrożeniem — | ||||
| VTLS Virtua | 1 | 9 282 | ||
| dMuseion | 1 | 1 227 | ||
| Greenstone | 1 | 24 | ||
| WordPress | 1 | 10 | ||
Mamy nadzieję, że to zestawienie będzie przydatne dla osób, które rozważają wybór oprogramowania dla własnej biblioteki cyfrowej.
dLibra 5.0 dostępna!
Od dziś dostępna jest wersja 5.0.0 oprogramowania dLibra. Wszystkich zainteresowanych nową wersją zachęcamy do zapoznania się z zakresem zmian. Zainteresowanych zakupem najnowszej wersji prosimy o kontakt.
Kolejne usprawnienia w interfejsie aplikacji WWW dla dLibra 5.0
W dalszym ciągu trwają intensywne prace nad najnowszą wersją dLibry oznaczoną numerem 5.0. Jedną z najistotniejszych rzeczy jest usprawnienie interfejsu użytkownika Aplikacji Czytelnika. Zmieniając istniejące funkcje i dodając nowe, przy wykorzystaniu rozwiązań Web 2.0, staramy się możliwie uprzyjemnić korzystanie z tej najczęściej używanej części systemu dLibra.
Ostatnio głównym obszarem prac był mechanizm wyszukiwania, w którym dokonaliśmy już wcześniej kilku istotnych zmian, m.in. dodając widok z miniaturami publikacji.
Obecnie zmieniliśmy sposób obsługiwania niejednoznaczności synonimów i zawężania zapytań do poszczególnych kolekcji. Na załączonym zrzucie z ekranu można zobaczyć obecną postać listy wyników wyszukiwania.
Wybór wyrażeń niejednoznacznych pojawia się teraz w lewym obszarze, na stronie z wynikami wyszukiwania, a nie przed uruchomieniem wyszukiwania tak jak to ma miejsce w dLibrze 4.0. Dla tych, którzy mieli już okazję korzystać z biblioteki cyfrowej opartej na dLibrze, może być zauważalna różnica w segregowaniu wyrażeń; ich interfejs jest również usprawniony i wygodniejszy w użyciu. Inną zmianą w tym obszarze jest również możliwość selekcji dowolnej liczby kolekcji, do których ograniczone ma być wyszukiwanie.
Przygotowaliśmy również szereg zmian w interfejsie przeglądania treści publikacji. Przy przeglądaniu publikacji na dole ekranu pojawiał się będzie funkcjonalny pasek narzędzi, w którym będzie możliwy dostęp do wybranych funkcji profilu użytkownika.
W stosunku do poprzedniej wersji uległ również zmianie sam mechanizm pytania się użytkownika o sposób prezentowania treści (np. aplet DjVu czy samodzielnie zainstalowana przez użytkownika wtyczka) – teraz każdy format danych będzie miał wybrany domyślny sposób prezentacji treści, a istnienia alternatywnych możliwości będzie sygnalizowane na wspomnianym pasku.
Ostatnią rzeczą, o której warto wspomnieć są usprawnienia mechanizmu dodawania publikacji poprzez strony WWW biblioteki cyfrowej, przydatne np. w repozytoriach instytucjonalnych. Ta nowa funkcjonalność była prezentowana na spotkaniu użytkowników dLibry zorganizowanym przy konferencji PBC 2009. Po części za sprawą głosów naszych użytkowników zdecydowaliśmy się, jeszcze przed oficjalnym wydaniem wersji 5.0, na dodanie kilku usprawnień. Załączony zrzut z ekranu ukazuje aktualny interfejs drugiego kroku kreatora publikacji osadzonego w Aplikacji Czytelnika.
Prezentowane funkcjonalności są oczywiście jeszcze w fazie testów i w dalszym ciągu każda z nich może ulec zmianie. W połowie sierpnia planujemy zakończyć prace rozwojowe nad dLibrą 5.0 i przejść do fazy testów poprzedzającej wydanie tej wersji.