Archiwa tagu: dLibra

Zapowiedź X Warsztatów „Biblioteki cyfrowe”

W marcu 2015 planujemy zorganizowanie w Poznaniu X Warsztatów „Biblioteki Cyfrowe”. Tematyka warsztatów obejmowała będzie m.in.:

  • Prezentacja oprogramowania dLibra 6.0
  • Prezentacja nowej wersji portalu Federacji Bibliotek Cyfrowych
  • Prezentacja pakietu „dLibra Repozytorium” – systemu dedykowanego dla repozytoriów instytucjonalnych
  • Dyskusja na temat formatów obiektów w bibliotekach cyfrowych w kontekście jakości danych i dostępności dla użytkowników końcowych
  • Dyskusja na temat rozwiązań dla małych instytucji kultury – platformy chmurowe na przykładzie LoCloud.pl, rola regionalnych bibliotek cyfrowych

Szczegółowe informacje o programie i terminie warsztatów będą podane na tej stronie w terminie późniejszym. Wszystkie osoby zainteresowane zaangażowaniem się w kształt programu warsztatów prosimy o kontakt.

Akredytacja profesjonalna SBP przyznana szkoleniom PCSS

http://www.flickr.com/photos/denniswong/2406135310/
Source: denniswong

Akredytacja Profesjonalna Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich to ocena programów edukacyjnych kierowanych do bibliotekarzy i pracowników informacji naukowej, dokonana przez niezależnych ekspertów wskazanych przez SBP. Inspiracją są doświadczenia i rozwiązania stosowane przez cieszące się uznaniem anglosaskie organizacje branżowe (np. ALAALIACILIP). Na stronie dotyczącej akredytacji możemy znaleźć informację  o tym, że ubiegać się o nią mogą biblioteki, uczelnie wyższe, placówki kształcenia ustawicznego i firmy szkoleniowe. System ocen i standardy opracowane przez SBP odnoszą się do krótkich form edukacyjnych określanych ogólnym terminem „usługa szkoleniowa” takich jak np. staż, kurs dokształcający, seminarium itd.

PCSS znany jest z inicjatyw których celem jest promowanie wiedzy w dziedzinie bibliotek cyfrowych. Przykładem takich działań są odbywające od 2004 warsztaty „Biblioteki Cyfrowe”. Oprócz wspomnianych warsztatów, PCSS realizuje również szkolenia dla użytkowników oprogramowania dLibra oraz udostępnia kursy e-learningowe „Cyfrowe repozytoria dla małych instytucji kultury” i „Współpraca z Europeaną„. Do procesu akredytacyjnego zgłoszone zostały wspomniane trzy usługi szkoleniowe. W dniu 4. lipca bieżącego roku odbyło się posiedzenie Komisji Akredytacji Profesjonalnej SBP pod przewodnictwem Ewy Kobierskiej – Maciuszko. W czasie obrad rozpatrzono przygotowane przez ekspertów SBP raporty z oceny zgłoszonych usług szkoleniowych starających się o taką akredytację.  Z ogromną przyjemnością informujemy, że wszystkie 3 usługi uzyskały akredytacje, co wiąże się również z otrzymaniem ważnego przez trzy lata certyfikatu potwierdzającego wysoką jakość usług.

Digitlab

Digitlab to specjalnie przystosowany system operacyjny oparty o Linux Ubuntu. Głównym celem jego powstania było stworzenie przy użyciu darmowych i ogólnodostępnych narzędzi kompletnego systemu, który może zostać wykorzystany w procesie cyfryzacji zbiorów. System został oparty na dystrybucji Ubuntu w wersji 12.04 LTS, a przygotowany za pomocą programu Remastersys. Można go pobrać w formie obrazu ISO i wypróbować go nagrywając na pendrive lub płytę DVD bez konieczności instalacji na komputerze.

Digitlab jest jednym z rezultatów prac w ramach projektu ACCESS IT Plus.
Wśród zainstalowanych programów znajdują się między innymi: ScanTailor (narzędzie umożliwiające obróbkę wyników skanowania), gscan2pdf (obsługa skanera, tworzenie PDF/DjVu ze wsparciem dla Tesseracta), magicktiler (narzędzie umozliwiające tworzenie obrazów Zoomify), silnik OCR Tesseract z zainstalowanym wsparciem dla języka polskiego, niemieckich czcionek gotyckich i wiele innych. Oprócz wspomnianych wyżej programów narzędziowych użytkownicy znajdą tam również trzy przykładowe biblioteki cyfrowe, stworzone w oparciu o oprogramowanie DSpace, GreenStone i dLibra. Pełna lista oprogramowania zainstalowanego w systemie Digitlab opublikowana została tutaj.

W celu wypróbowania możliwości systemu Digitlab niezbędne jest użycie nośnika o pojemności co najmniej 4GB oraz oprogramowanie takie jak Ubuntu Startup Disk Creator (Linux) lub Universal USB Installer (Windows) lub inne narzędzie umożliwiające stworzenie boot’owalnego nośnika z obrazu ISO. W obu tych programach oprócz nagrania obrazu systemu można utworzyć przestrzeń dyskową w której zapisywane będą wszystkie zmiany wprowadzane przez użytkownika gdy system uruchomiony będzie z pendrive’a. Przy tworzeniu tej przestrzeni należy pamiętać o tym, że im większy rozmiar tej przestrzeni tym czas startowania systemu z pendrive’a jest (dużo) dłuższy. Oprócz uruchamiania z pendrive’a, Digitlab można również zainstalować na komputerze i wykorzystywać go w pracy jako podstawowy system operacyjny.

Domyślnym językiem systemu jest język angielski. Dodatkowo zainstalowano języki chorwacki, serbski, grecki, albański, turecki oraz polski. Wszystkie aplikacje, które nie zostały zainstalowane z paczek systemowych umieszczone zostały w katalogu /usr/apps/. System z powodzeniem może być wykorzystywany podczas szkoleń jak i codziennej pracy. Obraz ISO pobrać można klikając tutaj.

Grafika, która jest ilustracją dla tego wpisu pochodzi z czasopisma Missye Katolickie z 1882 dostępnego w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej.

Instalacja i użycie wtyczki DjVu

Format DjVu to najpopularniejszy obecnie sposób udostępniania publikacji w polskich bibliotekach cyfrowych. Daje on kilka ciekawych możliwości, przez które uważany jest za poważnego konkurenta plików PDF. Główną wadą tego formatu jest to, że do odczytu wymagane jest specjalne oprogramowanie – format ten nie jest wspierany domyślnie przez najpopularniejsze systemy operacyjne. Aby ułatwić instalację programu umożliwiającego przeglądanie publikacji w formacie DjVu przygotowaliśmy krótki materiał wideo pokazujący jak można to zrobić. Wszystkich, którzy mają problemy z wykorzystaniem DjVu zachęcamy do zapoznania się z tym materiałem oraz z innymi filmami instruktażowymi dla użytkowników Aplikacji Czytelnika systemu dLibra.

Warsztaty „Cyfryzacja w instytucjach kultury i jednostkach samorządu terytorialnego”

Pod koniec kwietnia we Wrocławiu odbyły się warsztaty zatytułowane „Cyfryzacja w instytucjach kultury i jednostkach samorządu terytorialnego” zorganizowane przez serwis Digitalizacja.pl oraz Wrocławski Zakład Aktywności Zawodowej. W ramach tych warsztatów swoje wystąpienia mieli również Tomasz Parkoła oraz Adam Dudczak z PCSS. Zaprezentowali oni zestaw oprogramowania dLibra/dMuseion/dArceo/dLab wspierający instytucje kultury w digitalizacji i udostępnianiu zbiorów on-line oraz kursy e-learningowe na temat digitalizacji i budowania bibliotek cyfrowych przeznaczone dla pracowników małych instytucji kultury dostępne w portalu FBC.

Osoby zainteresowane przebiegiem warsztatów zachęcamy do zapoznania się ze sprawozdaniem opublikowanym w najnowszym numerze biuletynu EBIB.  

Jakie oprogramowanie do budowy bibliotek cyfrowych jest wykorzystywane w Polsce?

Liczba bibliotek cyfrowych zarejestrowanych w Bazie Bibliotek Cyfrowych FBC przekroczyła niedawno 80, a jeżeli dynamika wzrostu utrzyma się, to do końca roku liczba ta może sięgnąć nawet 100. W związku z tym postanowiliśmy przygotować podstawową analizę dotyczącą oprogramowania, jakie jest wykorzystywane w Polsce do budowy bibliotek cyfrowych.

Jako podstawowe dane potraktowaliśmy zawartość wspomnianej Bazy Bibliotek Cyfrowych FBC (stan z dnia 22.08.2011 r.). Z tych danych przed rozpoczęciem analiz usunięta została Polska Biblioteka Internetowa (32 071 obiektów), powstała jako projekt ministerialny z dedykowanym finansowaniem, aktywny w latach 2002-2007. Biblioteka ta była utworzona w sposób zdecydowanie odmienny od innych bibliotek cyfrowych przyłączonych do FBC, a szanse na powtórzenie takiego projektu są obecnie bardzo nikłe. Dodatkowo przy analizie liczby obiektów cyfrowych nie uwzględniono danych z serwisów „Ziemiańska Biblioteka Cyfrowa” oraz „Teledetekcja Środowiska„, gdyż wykorzystywane w nich oprogramowanie nie pozwala obecnie na określenie łącznej liczby obiektów.

Poniższa tabela zawiera zestawienie wykorzystywanych systemów (w kolejności alfabetycznej) wraz z listą serwisów wykorzystujących poszczególne systemy (w kolejności odpowiadającej liczbie udostępnianych obiektów).

Nazwa systemu / Lista instalacji Liczba publikacji
dLibra 697 683
Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa 138 668
e-biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego 78 000
Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa 63 747
Małopolska Biblioteka Cyfrowa 59 745
Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa 44 743
Cyfrowa Biblioteka Narodowa 31 008
Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego 27 573
Śląska Biblioteka Cyfrowa 27 148
Elbląska Biblioteka Cyfrowa 25 567
Zachodniopomorska Biblioteka Cyfrowa 21 098
Biblioteka Multimedialna Teatrnn.pl 20 079
Biblioteka Cyfrowa – Regionalia Ziemi Łódzkiej 17 972
Bałtycka Biblioteka Cyfrowa 12 884
Pomorska Biblioteka Cyfrowa 12 446
Podlaska Biblioteka Cyfrowa 12 289
Świętokrzyska Biblioteka Cyfrowa 11 835
Zielonogórska Biblioteka Cyfrowa 8 905
Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa 8 583
Wejherowska Biblioteka Cyfrowa 6 041
Radomska Biblioteka Cyfrowa 5 594
Cyfrowy Dolny Śląsk 5 209
Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa 5 158
Chełmska Biblioteka Cyfrowa 4 859
Biblioteka Cyfrowa Polskiego Instytutu Antropologii 4 538
Biblioteka Cyfrowa Ośrodka KARTA 3 816
Biblioteka Cyfrowa UMCS 3 229
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Łódzkiej 2 867
Mazowiecka Biblioteka Cyfrowa 2 754
Internetowa Biblioteka Wzornictwa 2 554
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Warszawskiej 2 420
Pedagogiczna Biblioteka Cyfrowa 2 094
Krośnieńska Biblioteka Cyfrowa 1 970
Iławska Biblioteka Cyfrowa 1 952
Bialska Biblioteka Cyfrowa 1 867
Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego 1 679
Nowohucka Biblioteka Cyfrowa 1 674
Gdańska Biblioteka Cyfrowa 1 662
Opolska Biblioteka Cyfrowa 1 623
Morska Biblioteka Cyfrowa 1 481
Cyfrowe archiwum KK NSZZ Solidarność 1 357
Cyfrowa Ziemia Sieradzka 1 249
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Śląskiej 1 165
Księgozbiór Wirtualny Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES 1 033
Biblioteka Cyfrowa Instytutu Łączności 847
Sanocka Biblioteka Cyfrowa 736
Rolnicza Biblioteka Cyfrowa 640
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Lubelskiej 506
Tarnowska Biblioteka Cyfrowa 447
Repozytorium Cyfrowe Poloników 407
Bibliologiczna Biblioteka Cyfrowa 337
Czytelnia Wirtualna Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 253
Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 236
Publiczne Archiwum Cyfrowe Agnieszki Osieckiej 231
Biblioteka Cyfrowa Fundacji Ormiańskiej KZKO 214
Biblioteka Cyfrowa ORE 193
Repozytorium Cyfrowe Instytutów Naukowych 183
Cyfrowa Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu 122
Armarium. dominikańska biblioteka cyfrowa 88
Kolbuszowska Biblioteka Cyfrowa 74
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Koszalińskiej 30
Biblioteka Cyfrowa Zachodniopomorskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli 4
dMuseion 1 227
Cyfrowe Muzeum Narodowe w Warszawie 1 227
DSpace 1 535
Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza 884
Repozytorium Politechniki Łódzkiej CYRENA 647
Biblioteka Cyfrowa Książnicy Stargardzkiej 4
EPrints 1 946
Cyfrowa Biblioteka Druków Ulotnych Polskich i Polski Dotyczących z XVI, XVII i XVIII Wieku 1 403
Dziennik Ustaw RP na Uchodźstwie 298
Computer Science Journal 95
Repozytorium Instytutu Biochemii i Biofizyki Polskiej Akademii Nauk 80
Biblioteka Cyfrowa Katedry Lingwistyki Formalnej Uniwersytetu Warszawskiego 70
Greenstone 24
Baza Rozpraw Doktorskich Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach 24
Oprogramowanie własne 6 119
Wirtualne Archiwum Polskich Ormian 2 793
Biblioteka Cyfrowa Politechniki Krakowskiej 2 693
Czytelnia kwartalnika „Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza” 248
Biblioteka Cyfrowa Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego 180
ICM – DIR – Zasoby Polskie 121
Otwórz książkę 84
Ziemiańska Biblioteka Cyfrowa  ?
Teledetekcja Środowiska  ?
VTLS Virtua 9 282
Akademicka Biblioteka Cyfrowa KRAKÓW 9 282
WordPress 9
Biblioteka Humanistyczna 9
Razem: 717 825

Kolejna tabela zawiera zestawienie liczby publicznie dostępnych wdrożeń poszczególnych systemów do budowy bibliotek cyfrowych oraz łącznej liczby publikacji w bibliotekach opartych na tych systemach.

Nazwa systemu Liczba instalacji Udział % wg liczby instalacji Łączna liczba publikacji Udział % wg łącznej liczby publikacji
dLibra 61 75,31%            697 683 97,19%
Oprogramowanie własne 8 9,88%                6 119 0,85%
EPrints 5 6,17%                1 946 0,27%
DSpace 3 3,70%                1 535 0,21%
WordPress 1 1,23%                      10 0,00%
VTLS Virtua 1 1,23%                9 282 1,29%
Greenstone 1 1,23%                      24 0,00%
dMuseion 1 1,23%                1 227 0,17%
Razem: 81              717 826  

Ostatnie zestawienie pokazuje, jak obecnie kształtuje się rozmiar bibliotek cyfrowych opartych na poszczególnych systemach:

Nazwa systemu Liczba instalacji Rozmiar najmniejszej instalacji Średni rozmiar instalacji Rozmiar największej instalacji
dLibra 61              4              11 437      138 668
Oprogramowanie własne 8            84                1 020           2 793
EPrints 5            70                    389           1 403
DSpace 3              4                    512              884
— Poniżej znajdują się systemy z pojedynczym wdrożeniem —
VTLS Virtua 1 9 282
dMuseion 1 1 227
Greenstone 1 24
WordPress 1 10

Mamy nadzieję, że to zestawienie będzie przydatne dla osób, które rozważają wybór oprogramowania dla własnej biblioteki cyfrowej.

Kolejne usprawnienia w interfejsie aplikacji WWW dla dLibra 5.0

W dalszym ciągu trwają intensywne prace nad najnowszą wersją dLibry oznaczoną numerem 5.0. Jedną z najistotniejszych rzeczy jest usprawnienie interfejsu użytkownika Aplikacji Czytelnika. Zmieniając istniejące funkcje i dodając nowe, przy wykorzystaniu rozwiązań Web 2.0, staramy się możliwie uprzyjemnić korzystanie z tej najczęściej używanej części systemu dLibra.
Ostatnio głównym obszarem prac był mechanizm wyszukiwania, w którym dokonaliśmy już wcześniej kilku istotnych zmian, m.in. dodając widok z miniaturami publikacji.
Obecnie zmieniliśmy sposób obsługiwania niejednoznaczności synonimów i zawężania zapytań do poszczególnych kolekcji. Na załączonym zrzucie z ekranu można zobaczyć obecną postać listy wyników wyszukiwania.

Zawężanie wyników wyszukiwania

Wybór wyrażeń niejednoznacznych pojawia się teraz w lewym obszarze, na stronie z wynikami wyszukiwania, a nie przed uruchomieniem wyszukiwania tak jak to ma miejsce w dLibrze 4.0. Dla tych, którzy mieli już okazję korzystać z biblioteki cyfrowej opartej na dLibrze, może być zauważalna różnica w segregowaniu wyrażeń; ich interfejs jest również usprawniony i wygodniejszy w użyciu. Inną zmianą w tym obszarze jest również możliwość selekcji dowolnej liczby kolekcji, do których ograniczone ma być wyszukiwanie.

Przygotowaliśmy również szereg zmian w interfejsie przeglądania treści publikacji. Przy przeglądaniu publikacji na dole ekranu pojawiał się będzie funkcjonalny pasek narzędzi, w którym będzie możliwy dostęp do wybranych funkcji profilu użytkownika.

Przeglądanie treści publikacji

W stosunku do poprzedniej wersji uległ również zmianie sam mechanizm pytania się użytkownika o sposób prezentowania treści (np. aplet DjVu czy samodzielnie zainstalowana przez użytkownika wtyczka) – teraz każdy format danych będzie miał wybrany domyślny sposób prezentacji treści, a istnienia alternatywnych możliwości będzie sygnalizowane na wspomnianym pasku.

Ostatnią rzeczą, o której warto wspomnieć są usprawnienia mechanizmu dodawania publikacji poprzez strony WWW biblioteki cyfrowej, przydatne np. w repozytoriach instytucjonalnych. Ta nowa funkcjonalność była prezentowana na spotkaniu użytkowników dLibry zorganizowanym przy konferencji PBC 2009. Po części za sprawą głosów naszych użytkowników zdecydowaliśmy się, jeszcze przed oficjalnym wydaniem wersji 5.0, na dodanie kilku usprawnień. Załączony zrzut z ekranu ukazuje aktualny interfejs drugiego kroku kreatora publikacji osadzonego w Aplikacji Czytelnika.

Kreator dodawania publikacji przez WWW

Prezentowane funkcjonalności są oczywiście jeszcze w fazie testów i w dalszym ciągu każda z nich może ulec zmianie. W połowie sierpnia planujemy zakończyć prace rozwojowe nad dLibrą 5.0 i przejść do fazy testów poprzedzającej wydanie tej wersji.